CÓ NHỮNG KIỆT TÁC KHÔNG HẠ GIÁ, ĐÓ LÀ 'TẤM LÒNG'.
Thời buổi này còn cái gì không hạ giá nhỉ? Sách vở, quần áo,
đồ điện tử... v.v… hạ giá!
Tôi cầm mảnh bằng Đại
học, cạy cục mãi chưa tìm ra việc làm, cũng nhào ra vỉa hè bán sách đại hạ giá.
Từ Victor Hugo, Leon
Tolstoy, Tagore, Dostoevsky… đến Khái Hưng, Ngô Tất Tố, Vũ Trọng Phụng…. cả
thảy đều bị “hạ” nằm la liệt.
Lắm lúc ngồi chồm hổm
nhìn xuống các tên tuổi từng “vang bóng một thời”, tôi thầm hỏi:
– Nên cười hay nên khóc, thưa chư liệt vị?
Cách đây ít lâu, một ông lão hình dáng tiều tụy mang đến bán hai pho sách dày :
1 - Một cuốn là “Hán
Việt Từ Điển” của Đào Duy Anh do Khai Trí tái bản.
2 - Cuốn kia là “Petit
Larousse Illustré” in tại Paris năm 1973.
Sách còn tinh tươm lắm,
hẳn chủ nhân đã xài rất kỹ. Thấy giá rẻ, tôi mua. Loại ấn bản này đây, gặp loại
khách biên biết, bán cũng được lời!
Ngoài bìa và một số
trang ruột của mỗi cuốn, đều có ấn dấu son hình ellipse: “Bibliothèque – Đô Bi
– Professeur”.
À, té ra ông lão vốn
từng là giáo chức. Thảo nào!
Cất tiền vào ví rồi mà
ông cứ dùng dằng nuối tiếc, ngoảnh lại nhìn những tài liệu – tài sản phải đứt
ruột bán đi. Ngoái mãi mấy lần rồi ông mới dắt chiếc xe đạp cà tàng đạp về.
Mắt ông đỏ hoe.
Lòng tôi chợt se lại!
Chiều 25 Tết.
Ngồi cạnh các danh tác,
tôi vẫn lim dim, thấp thỏm, chồm hổm ra đấy.
Qua đường không ai thấy
lá vàng rơi trên giấy. Sài Gòn chả có mưa bụi cho đủ khổ thơ Vũ Đình Liên.
Nhưng bụi đường thì tha hồ, đủ khổ thứ dân lê lết vệ đường như tôi.
– Anh mua bánh bò, bánh
tiêu?
Một chị hàng rong đến
mời. Tôi lắc đầu.
Bỗng chị sững người chăm
chú nhìn vào hai bộ từ điển. Chị ngồi thụp xuống, đặt sề bánh bên cạnh, cầm hết
cuốn này đến cuốn kia lật lật. Rồi chị hỏi giá cả hai.
Ngần ngừ lúc lâu, chị
nói:
– Anh có bán….trả góp
không?
– Trời đất ơi! Người ta
bán trả góp đủ thứ, chứ sách vở, sách đại hạ giá ai đời bán trả góp? Vả lại,
tôi nào biết chị là ai? ở đâu?
– Tôi cần mua cả hai –
chị nói tiếp – Xin anh giữ lại, đừng bán cho người khác! Khi nào góp đủ, tôi sẽ
lấy trọn. Anh thông cảm, làm ơn giúp tôi!
Thấy lạ, tôi hỏi chuyện
mới vỡ lẽ. Đô Bi chính là thầy cũ của chị hàng rong.
Chị Tám (tên chị) bất
ngờ thấy có dấu son quen, hiểu ra hoàn cảnh của thầy, bèn nảy ý chuộc lại cho
người mình từng thọ ơn giáo dục.
Song, bán bánh bò bánh
tiêu nào được bao nhiêu, lại còn nuôi con nhỏ, không đủ tiền mua một lần, nên
chị xin trả góp.
Tôi cảm động quá, trao
ngay hai bộ từ điển cho chị Tám:
– Chị hãy cầm lấy, kịp
làm quà Tết cho thầy. Tôi cũng xin lại đúng số vốn mà thôi chị à!
– Nhưng…
– Đừng ngại, chị trả góp
dần sau này cũng được!
Chị lấy làm mừng rỡ,
cuống quít trả tôi một ít tiền:
– Chao ôi, quý hóa quá!
Cảm ơn…. cảm ơn…. anh nhá!
Hôm sau quay lại, chị
Tám trả góp tiếp. Chị kể:
– Thầy Bi thảm lắm… Gần
Tết, cô lại ngã bệnh…Thầy nhận sách, mừng mừng tủi tủi tội ghê, anh à!… Thầy cũ
trò xưa khóc, khóc mãi!
Tôi vụt muốn nhảy cỡn
lên và thét to:
– “Hỡi ông Victor, ông
Lev, ông Dostoievski…. ơi! Ông Khái, ông Vũ, ông Ngô… ơi! Có những thứ không
bao giờ hạ giá được!
Có những người bình
thường, vô danh tiểu tốt, nhưng có những kiệt tác không hạ giá nổi, đó là ‘Tấm
lòng’ ”.
NGƯỜI VIẾT GIẤU TÊN
(Th Ng sưu tầm)
(post lại)