(Bài sưu tầm)
.(Nguồn: Internet)
.
Những Điều Lưu Tâm Trong Phép Ăn Uống
Tác giả: Bác sĩ Phạm Đức Thành
Dũng
Cách ăn còn quan trọng hơn cả thực phẩm chọn lựa để ăn. Chúng
tôi muốn trình bày những nguyên tắc ăn uống mà bản thân trải nghiệm, nếu tuân
thủ thì thức ăn tốt đưa vào cơ thể sẽ tốt lên nhiều lần, và thức ăn độc hại đưa
vào sẽ bớt đi phần độc hại. Trong nhiều năm tìm tòi, suy nghĩ, chiêm nghiệm và
thực nghiệm, và đã 30 năm không dùng thuốc cho bản thân (tất cả các loại
thuốc!), chúng tôi có đôi chút kinh nghiệm và thấy ra được một số điều và lấy
đó làm nguyên tắc của bản thân trong ăn uống, xin được sẻ chia:
1.Không đưa vào cơ thể
quá nhiều
Quân bình mới quan trọng! Hiện nay, đa phần con người
ăn uống quá nhiều so với nhu cầu của cơ thể. Trong bản năng tự nhiên, một phần
do lòng tham lam cố hữu tự trong tiềm thức, con người ăn uống thường quá đà như
một cảm giác “tích lũy của cải” vào cho cơ thể. Người ta hiểu rất rõ vai trò
quan trọng của các loại protein, glucid, lipid có trong thức ăn, nhưng rất ít
người chịu đặt câu hỏi nếu ăn uống thừa mứa những loại chất này quá nhiều và
trường diễn thì chuyện gì sẽ xảy đến? Trong kiến thức sinh hóa, ai cũng hiểu
protein, glucid, lipid trong thức ăn qua quá trình chuyển hóa để tạo ra năng lượng
và sản phẩm cuối cùng là CO2 và nước thì phải biến đổi qua bao nhiêu sản phẩm
trung gian, và hầu hết các sản phẩm trung gian đều là sản phẩm độc hại cho cơ
thể. Nếu cơ thể khỏe mạnh thì có cơ may “oằn mình” chịu đựng để chuyển hóa cho
bằng được thì cũng tạo ra những thứ dư thừa, rồi tùy vào cơ địa của mỗi người,
những loại này tạo ra những bất thường: tạo ra những chất cặn bã hoặc chất mỡ
tích tụ ở các mô, ở phủ tạng, mỡ máu, đường máu… rồi tiếp tục là những bệnh
sinh ra từ những sự tích tụ ấy. Việc thừa mứa trường diễn ảnh hưởng vô cùng xấu
cho cơ thể.
.
Ăn bao nhiêu là đủ? Phải
biết lắng nghe cơ thể! Con người chịu đựng một thói quen hết sức vô lý từ tấm
bé, đó là luôn luôn bị ép buộc phải ăn theo những công thức hình thành từ hiểu
biết về khoa học dinh dưỡng. Quá ít những bà mẹ ngày nay chịu lắng nghe cơ thể
con mình muốn gì. Cứ tiếp diễn như thế, ngày ngày theo những công thức ăn uống
gọi là phù hợp với lứa tuổi, và càng ngày các phụ huynh lại tìm cách để cho con
em ăn uống vượt “chuẩn” số lượng thức ăn của khoa học dinh dưỡng. Điều này
thường dẫn đến 2 kết quả: hoặc là, đứa trẻ “thích nghi” được với cách ép buộc,
chúng sẽ dung nạp vô tội vạ những thức bổ béo, và vì cơ thể chúng trở nên u tối
trước một lượng vật chất quá lớn không kiểm soát được, dần dà dẫn đến thừa cân,
béo phì và những hệ quả của nó; hoặc là, đứa trẻ bị “phản ứng dội”, chúng sợ
hãi thức ăn, chống đối ăn uống, dẫn đến gầy còm suy dinh dưỡng. Ngày nay, một
hiện tượng cũng không hiếm gặp, là phụ huynh còn bơm thẳng thức ăn vào dạ dày
con trẻ bất chấp nhu cầu của cơ thể chúng. Đây là một lối hành xử quá sức thô
bạo, phi khoa học, trái đạo lý.
Phải biết lắng nghe cơ
thể! Nói thì dễ song thực tế không dễ. Ăn uống quá nhiều, dần dà cơ thể dung
nạp hỗn loạn mất kiểm soát, lại dẫn đến một sự thèm ăn giả tạo, càng thừa lại
càng thèm, càng ăn lại càng thừa càng bệnh, cái vòng xoắn bệnh lý ấy phải gỡ từ
từ, lần ra từ gốc ngọn…!
2. “Phục dược bất như
giảm khẩu”
Uống thuốc không bằng
giảm bớt ăn là một quan điểm truyền thống khá phổ biến ngày trước. Hiện nay,
con người luôn luôn ăn uống cho thật thỏa mãn, thừa mứa, cơ thể hầu như thường
xuyên trong trạng thái no đủ, kể cả những lúc ốm đau khi mà cơ thể đã phản ứng
bằng một trạng thái không thèm ăn! Đó là những sai lầm rất lớn trong ăn uống,
đó cũng là nguyên nhân làm cho cơ thể không còn sáng suốt để phân lập thức ăn ở
mức hoàn hảo nhất.
Quan sát một con vật khi
ốm, nó sẽ không ăn, có đem thức ăn đặt trước mặt nó cũng từ chối. Bản năng mách
bảo cho nó biết sẽ rất độc hại nếu ăn vào trong trạng thái sức khỏe như thế,
càng nhiều chất bổ dưỡng đưa vào càng độc hại.
Quan sát những con mãnh
thú trong thiên nhiên khi bị thương tích, thường nằm chịu đói khát cho đến khi
lành bệnh, xương da liền lặn, mới tiếp tục đi kiếm thức ăn, ít khi thấy nhiễm
khuẩn huyết, hay nhiễm khuẩn hoại tử… Nhưng những con thú cưng của con người
thì khác, chúng được chăm sóc bằng những công thức ăn uống nghiệt ngã: quá đúng
giờ giấc, thừa mứa dưỡng chất, dần dà cơ thể nó trở nên u tối mất đi bản năng
diệu kỳ của nó, rồi cuối cùng cũng đau ốm dễ dàng và kéo dài khó hồi phục.
Trạng thái “đói” rất cần
thiết mà quá ít người lưu tâm. Nó giúp cơ thể loại bỏ những tế bào chết, loại
bỏ các mô bệnh, loại bỏ độc tố, loại bỏ những chất gây nguy hại, đặc biệt là cơ
thể trong trạng thái này sẽ đốt cháy những chất liệu dư thừa thành năng lượng
cho cơ thể, hoặc chuyển hóa chúng thành vật chất có ích. Trạng thái đói giúp cơ
thể tự “dọn dẹp” mình, làm thuần khiết cơ thể, sau khi ăn uống lại đầy đủ chúng
ta cảm thấy mới mẻ, trẻ trung, sạch sẽ hơn, nhẹ nhàng hơn, yên bình hạnh phúc
hơn, và cơ thể vận hành tốt hơn, không nặng nề ì ạch bởi sự dư thừa.
3.Ăn thức uống và uống
thức ăn
Ăn thức uống là đối xử
với thức uống như thức ăn, chậm rãi đưa vào, nhai súc cẩn thận, để nhiệt độ của
thức uống được tăng lên (hoặc hạ xuống) gần bằng nhiệt độ cơ thể trước khi nuốt
vào, sẽ tránh được sự chênh lệch nhiệt độ của khối thức uống với dạ dày gây tổn
thương nó; đồng thời uống càng chậm thì thông tin đến bộ phận tiếp nhận càng
đầy đủ cho sự chuẩn bị sẵn sàng.
Uống thức ăn đơn giản là
biến thức ăn thành một chất lỏng như nước trước khi nuốt vào cơ thể. Muốn vậy
chúng ta phải nhai thật tích cực, nhai càng lâu miếng cơm càng ngọt, nhai được
cả trăm lần thì thứ không ngon cũng thành ngon, thức không bổ cũng thành bổ
dưỡng, loại có độc cũng sẽ bớt đi tác dụng độc của nó.
Theo lý luận của Y học cổ
truyền thì thức ăn nếu đưa vào vội vàng thì cơ thể chỉ hấp thu được phần
“tinh”, còn nếu được nhai kỹ thì cơ thể sẽ hấp thu thêm được phần “khí”. Khi
nhai nhiều thì lượng nước bọt sẽ tiết ra càng nhiều, và đó là thứ nước hết sức
quý giá, được gọi là “kim tân, ngọc dịch”, có công năng nhuận trạch, tư dưỡng
tạng phủ, đồng thời lọc sạch các chất dơ uế, rồi sau chuyển về thận mà hóa ra
tinh khí của thận. Trong đạo Dưỡng sinh, nếu tập nuốt nước bọt nhiều lần và số
lượng nhiều, dần dần chân thủy được sức sẽ thăng lên, chân hỏa hụt sức buộc
phải giáng xuống, đó là tác dụng “tư âm giáng hỏa”, mà muốn được vậy con người
phải dùng bao nhiêu dược liệu quý mới đạt được. Các vị theo trường phái Tiên
gia xưa cũng rất xem trọng nước bọt, không bao giờ nhổ đi vì sợ tổn khí, họ còn
dùng nước bọt để luyện linh dược.
Với Y học hiện đại, nhai
kỹ hết sức quan trọng trong chuyển hóa. Các men tiêu hóa chỉ tác dụng trên bề
mặt của các phần tử thức ăn. Khi thức ăn được nghiền càng nhỏ với nước bọt thì
vận chuyển càng dễ dàng. Với các loại rau quả, việc nhai kỹ có thể phá vỡ màng
cellulose bọc chung quanh để giải phóng thành phần dinh dưỡng bên trong để cơ
thể tiêu hóa và hấp thu.
Thành phần quan trọng
nhất của nước bọt là men ptyalin (amylase) để phân giải tinh bột thành đường
maltose, maltotriose và dextrin. Nhai càng nhiều thì dưới tác dụng cơ học của
việc nhai, phản ứng phân giải tinh bột xảy ra càng hoàn hảo, giảm đi gánh nặng
tiêu hóa cho cơ thể.
Việc nhai kỹ có một tác
dụng đặc biệt nữa là vệ sinh răng miệng hoàn hảo nhất. Nhai càng kỹ nước bọt
tiết càng nhiều sẽ cuốn đi hết thảy những vi khuẩn gây bệnh và các loại thức ăn
của các loại vi khuẩn này; mặt khác trong nước bọt có chứa một số chất diệt
khuẩn hiệu quả như ion thiocyanat, lysozym… và có chứa những kháng thể đặc thù
của cơ thể có thể tiêu diệt vi khuẩn ngay trên miệng (kể cả các loại vi khuẩn
gây sâu răng)…
Nhai kỹ còn ức chế cảm
giác thèm ăn một cách tự nhiên, giảm lượng thức ăn đưa vào, tiết kiệm được
lượng enzyme, sẽ duy trì cân bằng nội môi, giúp cơ thể giải độc, phục hồi sức
khỏe, cung cấp năng lượng cho cơ thể, tăng sức đề kháng, tăng khả năng miễn
dịch. Thực phẩm tốt nhiều dinh dưỡng nhưng hấp thu quá nhiều sẽ gây tổn hại cho
cơ thể, chính nhờ nhai kỹ cơ thể sẽ kiểm soát được hấp thu, hiệu lệnh chính xác
cho con người lúc cần dừng lại việc ăn.
Thực sự, những phân tích
vi thể trên vẫn không nói hết những tác dụng diệu kỳ của việc nhai kỹ. Chỉ cần
thực hiện nhai kỹ một thời gian chúng ta sẽ cảm nhận được lợi lạc của cách ăn,
và đặc biệt là có thể ăn uống một cách ngon lành các loại thức ăn thô hào mộc
mạc như ngũ cốc, gạo lứt, khoai sắn…
4.Ăn ít bữa và xa giấc
ngủ
Chỉ nên ăn 2 bữa mỗi ngày
và bữa ăn cuối càng xa giấc ngủ bao nhiêu tốt bấy nhiêu!
Xu hướng ăn nhiều bữa mỗi
ngày để có thể đạt được “năng suất” cao nhất trong việc tộng thức ăn vào bên
trong cơ thể như cất chứa của để dành đang là xu hướng khá phổ biến hiện nay.
Trong suy nghĩ của đa số, đưa được thức ăn vào càng nhiều càng tốt theo kiểu
“không bổ bề ngang cũng sang bề dọc” và “to lớn, hồng hào, béo tốt” đang là
“chuẩn” của con người, nên rất nhiều người cố gắng “nghiến răng ráng ruột” để
ăn thật nhiều bữa, và đa số cũng thành công trong việc tăng cân. Chúng ta nên
nhìn nhận một điều rằng, khi trọng lượng của người lớn tăng lên nhiều thường
kéo theo “bà con họ tộc” của nó tăng theo như mỡ máu, đường máu, huyết áp… Có
những phép tính rất dễ dàng nhưng con người thường chấp thủ vào cái mình có, kể
cả khối lượng đồ sộ dư thừa của bản thân, để lờ đi. Thông thường hiện nay, vào
tuổi trung niên trở đi khối lượng cơ thể bình quân tăng thêm khoảng vài ba mươi
cân so với tuổi 20 là lúc cơ thể mạnh mẽ nhất, song nhỡ ra sụt đi năm ba lạng
hoặc một cân là tiếc nuối quay quắt và lo lắng hoang mang (!) Già yếu cơ nhục
riệu rã rồi, lại phải gánh nặng thêm hơn trước mấy mươi cân, lại bao nhiêu thứ
tăng theo trong máu, vậy mà vẫn tiếc từng lạng thịt, cái chấp thủ của con người
khiếp thật!
Nên bớt bữa ăn lại! Nhà
Sinh lý học Rodriguez Delgado nổi tiếng Hoa Kỳ làm một thí nghiệm đơn giản rồi
công bố: “Nếu chuột được cho ăn một bữa mỗi ngày thì sống lâu gấp đôi thời gian
sống của chuột được ăn nhiều bữa mỗi ngày”[i]. Phải chăng ăn uống quá nhiều và
nhiều bữa sẽ làm nặng nề hệ thống tiêu hóa và sẽ cắt ngắn thời gian sống của
chúng ta?
Ăn xa giấc ngủ là một
nguyên tắc quan trọng. Trong khi ngủ, các cơ trong cơ thể ở trạng thái nghỉ,
lưỡi và gốc lưỡi bị rụt lại khiến đường hô hấp bị co hẹp. Nếu thức ăn nhiều
trong dạ dày dễ bị trào ngược, cơ thể phản ứng bằng co thắt đường hô hấp, dẫn
đến khó thở và mất ngủ, dẫn đến giảm khả năng miễn dịch, giảm khả năng trao đổi
chất… ảnh hưởng lên hệ tuần hoàn, tăng nguy cơ bệnh tim mạch… Ăn đêm dễ mắc các
chứng béo phì. Nhiều người tử vong do lên cơn đau tim hay bị nhồi máu cơ tim
lúc gần sáng, có liên quan đến thói quen ăn muộn đêm khuya. Những người xơ cứng
động mạch hoặc thiểu năng động mạch vành ăn khuya lại càng hại, vì tình trạng
hô hấp không thuận sẽ khiến nồng độ Oxy giảm, lại sẽ dẫn đến tình trạng thiếu
máu cơ tim. Nếu ăn khuya còn uống rượu thì tình trạng càng dễ xấu thêm, do rượu
ức chế hô hấp trung ương, làm nồng độ Oxy càng giảm, sẽ dẫn theo bao nhiêu hệ
lụy khác…
5.Không dùng các chất
kích thích trợ giúp việc ăn uống
Dùng các loại chất kích
thích dù nhỏ đều không có lợi cho cơ thể. Tại sao chúng ta phải dùng đến loại
có tác dụng kích thích tiêu hóa trong khi cơ thể chúng ta có thể tự làm được?
Sử dụng chất kích thích về lâu dài là làm giảm đi khả năng tiêu hóa của cơ thể.
Đạo của dưỡng sinh là dùng các vật thực thô mộc chế biến đơn giản, nhưng chính
nhờ vào sự gia công khi ăn để biến thức ăn thành ngọt thơm như dòng sữa, như
vậy cơ thể mới có thời gian và sự linh mẫn chuẩn bị đón nhận thức ăn tinh chế
từ miệng. Khác với ngày nay, người ta dùng bao nhiêu hương liệu, gia vị, màu
sắc, tạo hình… để chỉ chút tiếp xúc là bao nhiêu enzyme trong hệ thống tiêu hóa
ào ra ồ ạt… Những sự kích thích này dần dà làm cho cơ thể phụ thuộc, nếu không
có nó thì không tự mình làm được, hơn nữa cơ thể tiêu tốn một lượng enzyme quá
lớn mà không có sự phân phối thứ tự từng bước khi thức ăn đi vào từng đoạn
trong ống tiêu hóa của cơ thể. Sự ồ ạt của enzyme là một sự uổng phí. Theo Tiến
sĩ Edward Howell là nhà nghiên cứu enzyme hàng đầu của nước Mỹ: “Sinh vật trong
suốt thời gian sống chỉ có thể tạo ra một lượng enzyme nhất định. Và khi sinh
vật dùng hết enzyme tiềm năng này thì kết thúc sinh mạng”[ii]. Thật hữu lý! Nếu
Nhà nghiên cứu này đúng thì những bữa ăn thịnh soạn linh đình, lắm sơn hào hải
vị, nhiều chất kích thích, sẽ rút ngắn cuộc đời một con người! Điều này cũng lý
giải cho chúng ta tại sao những nhà thực dưỡng không dùng những chất kích
thích, hay các loại hành tỏi rau thơm trong nhà Phật lại được xem không phải là
thức ăn chay; và cũng có thể lý giải vì sao Thiền sư Tuệ Tĩnh, vị Y tổ trong
nền Y học cổ truyền của chúng ta, lại có những câu nghe tưởng là lạ: “Cỏ thơm
gây bệnh cho người giàu sang”. Từ những loại “cỏ thơm” (các loại rau thơm, rau
mùi) đến các loại kích thích khác như riềng sả gừng, rồi hành tỏi kiệu, rồi
măng dưa cà giá, các loại lên men… dần dần đến trà café thuốc lá rượu… cho đến
các loại ghê sợ hơn, dù kích thích thần kinh tiêu hóa, hay thần kinh hô hấp
tuần hoàn, thì chung quy bản chất cũng giống nhau, chỉ là mức độ nặng nhẹ.
6. Phải để cảm xúc thư
thái với tình yêu thương và lòng biết ơn
Con người không phải là
một cái máy nên không thể chỉ đổ đầy nhiên liệu là có thể hoạt động tốt, con
người còn cần tình cảm (nói chung). Không có tình yêu thương trong bữa ăn sẽ
mang lại cảm giác trống rỗng, và chính cảm giác này làm hẫng hụt trống vắng, và
từ trong tiềm thức con người có xu hướng bù đắp bằng cách rót đầy nó bằng một
cái gì đó, và thông thường “cái gì đó” ấy được lựa chọn là thức ăn. Tình yêu
thương và thức ăn có liên quan nhau về mặt tâm lý. Con người từ lúc mới sinh ra
đã thu được cùng lúc cả thức ăn và tình yêu thương qua bầu vú mẹ. Dùng sữa mẹ
ngoài sự diệu kỳ về mặt cấu trúc chất liệu và luôn thay đổi để phù hợp nhất cho
đứa trẻ, còn cho trẻ uống cả một tình thương bao la của mẹ. Sự thiếu thốn tình
yêu thương mà cụ thể là không được bú sữa mẹ, đứa trẻ lớn lên rất dễ bị béo
phì, hẳn là do chúng phải dùng thức ăn để bù lại.
Có thể cảm nhận được,
cùng những thức ăn như nhau, nhưng nếu là của người mẹ nấu thì con cái ăn uống
sẽ thấy ngon miệng hơn, dễ tiêu hơn, bổ dưỡng hơn. Sự an bình hạnh phúc từ tình
yêu thương và lòng biết ơn sẽ mang lại những kết quả diệu kỳ cho cơ thể dù chỉ
với những thức ăn thông thường. Từ khi chuẩn bị, mua thức ăn, nấu nướng, người
mẹ đã rót vào đó cả một nguồn năng lượng dồi dào từ tình yêu thương, nếu con
cái biết trải lòng biết ơn đón nhận, hẳn là hiệu quả tốt đẹp của thức ăn tăng
lên bội phần.
Càng lớn con người lại
càng cần một trạng thái bình yên an lạc khi ăn. Trong mỗi giây có thể có đến
vài trăm ngàn đến cả triệu phản ứng sinh hóa xảy ra trong cơ thể một con người.
Một ý niệm phóng đi đã có thể thay đổi bao nhiêu phản ứng bên trong… Phải chăng
đó là điều mà nhà Phật nói là ý nghiệp, mà ngay sát-na ý niệm phóng đi con
người đã phải nhận lãnh?
Tác giả: Bác sĩ Phạm Đức Thành Dũng
.
(sưu tầm).
(Nguồn: Trang Nhà Bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc)
(post lại)