Bài viết của BÙI KIM-CHI (ĐK 68)
Thuở Còn Đi Học
Buổi chiều. Nắng che nghiêng bàng bạc một góc trời. Tôi đang ở đây. Huế, thành phố tuổi thơ tôi và thời con gái dịu ngọt bên cạnh bạn bè, thầy cô. Trời đang vào hạ. Nắng. Nóng. Phượng ngập ngừng đơm bông trước những cơn giông chiều oi ả vội vàng thả nước xuống dòng sông trôi. Ngang qua trường xưa, tôi dừng chân. Đứng ngây người – nhìn. Ký ức một thời thênh thang rộng mở. Ngậm ngùi tôi ôm vội cảm xúc chao nghiêng. Trong chiếc áo hồng nền nả muôn thuở, Đồng Khánh trường tôi vẫn điệu đàng khoe dáng lão chuẩn bị vào tuổi hạc 100 năm. Lặng người. Thổn thức. Bụi thời gian khép lại. Hương thời gian rộn rã bay lên. Thoảng hương của tóc thề, áo lụa trong giai điệu xanh của thuở còn đi học quẩn quanh...
Tôi cười .Chỉ là một con bé con 11 tuổi sao cô bé – là tôi, lại có tình cảm khá lạ với cô giáo của mình như thế. Chịu. Không hiểu nổi. Chỉ biết rằng, ngày ấy “Em mê cô” .
Thuở Đồng Khánh tôi học, thời khóa biểu nhà trường chuyển xuống các lớp, tên của giáo sư hướng dẫn hay giáo sư phụ trách bộ môn, nhà trường không ghi tên thật của cô giáo mà ghi tên của chồng. Thế là khi tôi lên học đệ lục, cô Nguyễn thị Hồng Khuê giáo sư dạy môn Toán trở thành bà Nguyễn Ký, cô Nguyễn thị Từ Nguyên, giáo sư hướng dẫn lớp tôi thành bà Dương Đức Nhự. Tiếp tục những lớp trên, cô Ngô thị Vinh là bà Nguyễn Đức Đồng, bà Đoàn Khoách là cô Nguyễn thị Thanh Tâm, bà Nguyễn Khoa Nam Anh là cô Huyền Tôn Nữ Quế Hương, cô Tôn Nữ Phương Chi là bà Ngô Nẫm, bà Lê Đình Phòng là cô Hà thị Vi, và bà Trần Như Uyên là cô Phan thị Bích Đào … Cứ thế , học trò muốn biết tên thật của cô giáo thì tự mình đi tìm hiểu.… Cả lớp hồn nhiên, rộn ràng khi tìm được tên cô giáo của mình. Tôi lại cười ….
Từ trường Đồng Khánh, tôi đạp xe qua cầu Trường Tiền, về
Đông Ba, qua Gia Hội, xuống Hồ Xuân Hương –con đường đẹp và thơ mộng của ngày
xưa, nơi đó có nhà cô giáo cũ của tôi, cô Nguyễn thị Từ Nguyên. Thời gian
đã xa, không gian nhạt nhòa . Tôi lạc mất dấu nhà cô. Dừng
chân dưới gốc nhản lão ven đường, ngậm ngùi tôi nhớ về cô giáo cũ. Cô
giáo dạy Văn của tôi. Cô hiền, rất dễ thương với tấm lòng bao dung và thương
học trò vô hạn. Lớp dệ lục năm ấy (1962-1963) nằm ở sân sau của trường
Đồng Khánh. Từ sân lên lớp học phải bước lên một bậc cấp khá cao.
Hết giờ ra chơi. Trống đánh. Vội vàng bước chân lên bậc cấp,
vô ý tôi đạp chân lên vạt áo dài. Áo rách toẹt một đường ngang eo.
Tôi mắc cỡ lại sợ về nhà me la. Thế là khóc. Vừa lúc đó cô Từ
Nguyên đi ngang qua. Nhẹ nhàng cô ôm và đẩy con bé học trò tóc cắt bum bê
vào lớp. Mở cặp, cái cặp to đùng muôn thuở của cô. Cô lấy hộp kim
chỉ bằng sắt Một cảm giác thật lạ len nhẹ vào tôi, cô “khâu áo cho trò”,
“chị khâu áo cho em” , “mẹ khâu áo cho con.” Ấm áp vô tây màu đỏ sẫm, bên
ngoài có hình con mèo đen nhỏ, khâu lại đường áo rách cho tôi.cùng. Giờ
đây, cảm giác ấy bỗng nhiên trở lại trong tôi ngay phút này trong hình vóc của
một “cô học trò 68 tuổi!” Tôi nghẹn ngào trên đường Hồ Xuân Hương trong
chiều tím Huế.… Màu tím, màu của nhớ nhung chất ngất. Nhìn trời
tím, tôi vội vàng quay xe về xóm Ngư Viên, có nhà cô giáo của tôi một thời yêu
màu tím. Dáng cô thanh thoát mảnh mai trong tà áo màu tím nhạt, cũng đôi
lần cô nhẹ nhàng dưới nắng vàng phai với tà áo trắng ngần, thong thả đếm bước
trên con đường đất nhỏ trong sân trường. Nắng rơi trên tóc cô, nhày múa
điệu đàng trên áo cô để cho đám học trò con gái ngẫn ngơ nhìn cô giáo dạy văn
của mình –cô Ngô thị Vinh. Gương mặt của cô đã để lại dấu ấn trong tôi,
cô đã diễn tả đúng tâm trạng của chàng Kim trong nỗi lòng tương tư nàng Kiều
đã phải bỏ cả việc học hành và gảy đàn. Giọng cô trầm buồn:
…
“ Buồng văn hơi giá như đồng
Trúc se ngọn thỏ , tơ chùng phím loan “ …
Cả lớp của tôi ngày ấy đứa nào cũng thuộc hai câu thơ này và
thường đọc lên để ghẹo nhau khi nhìn gương mặt đứa nào đượm nét buồn buồn.
Ngày cô lên xe hoa, lớp tôi cũng xôn xao lắm. Cô là thần tượng của nhiều lứa học trò. Mối tình cô –trò nổi bậc nhất trường ngày ấy là của chị Tường Loan và chị Như Ninh (cô và hai chị rất yêu màu tím.) Trong lớp tôi cũng có một bạn mê cô. Hắn cứ đi hái trộm hoa Violet của nhà người ta để đem tặng cô giáo mỗi chiều cuối tuần –chuyện bây giờ mới dám kể....
Con bé Đồng Khánh lớn dần theo năm tháng với tuổi đời mênh mông. Đã biết nhìn trời tím, say sưa thả hồn theo mây hững hờ bay ngang… biết yêu thơ con gái, biết thưởng thức những áng văn hay để rồi ngập ngừng ghi vào cuối trang vở học trò. Lên đệ nhất, con bé ấy là tôi, lại thích học Triết. Những Cảm Xúc, Đam Mê đã cuốn hút tôi từ đôi mắt biết nói màu hạt dẻ của cô Phương Chi, ẩn sau mái tóc cắt ngắn rất duyên thu hút người nhìn. Môn Luận Lý Học và Đạo Đức Học tuy khô khan nhưng tôi lại thích tìm hiểu bởi cách dẫn dắt vào vấn đề với dáng điệu đằm thắm cùng giọng nói từ tốn, nhỏ nhẹ nhưng dứt khoát của cô Hà thị Vi: “… Luận Lý Học cũng là một khoa học vì nó có thể được trình bày dưới nhiều định luật giống như các định luật vật lý và hình học. Nó cũng là một nghệ thuật …” Cô khẳng định..
Nắng chiều vàng thả những giọt cuối loang loáng trên đường. Một thiếu nữ trên chiếc xe đạp điện màu đen lướt qua. Bất chợt hình ảnh chiếc xe Velo – Solex của thập niên 60 xuất hiện với dáng người ngồi trên xe thật đẹp, thanh thoát lạ kỳ. Cô giáo dạy Thể Dục của tôi, cô Nguyễn thị Tuyết. Cô có duyên với nụ cười thật tươi và thân hình cân đối rất đẹp. Chúng tôi là “Con yêu bánh nậm” của cô khi chúng tôi tập sai động tác “xoay eo” để có thân hình đẹp của con gái. Trong một phút lắng lòng, tim tôi bồi hồi xúc động. Tôi tròn mắt ngỡ ngàng: Các cô giáo của mình đang thênh thang trở về trong sân trường Đồng Khánh. Ngậm ngùi. Nước mắt hoen mi. Góc riêng lẻ từ từ khép lại ….
Con đường “tình” của thời đi học lại réo gọi bước chân tôi.
Vội vàng tôi trở về nơi ấy, một thời đưa tôi vào cõi mộng. Dòng
Hương lặng lẽ buông suối tóc dài liêu trai. Cổng trường hồng yên ắng
trong tiếng chiều êm. Dáng điệu, cung cách vẫn như xưa –duyên dáng, điềm
đạm, khiêm cung. Tôi lạc lõng giữa con đường thơ trong gió chiều lãng
đãng bay nghiêng tìm tà áo trắng: .
“Ta trở lại con đường xưa áo lụa
Hàng cây cao đứng đợi dáng em về
Em chưa về nên cây vàng lá úa
Ta cũng buồn đi giữa nắng lê thê…” (1) .
Lặng lẽ tôi nhìn trường xưa yêu dấu. Một trăm năm sắp
qua nhưng vẫn còn lung linh sắc màu điểm trang cho núi Ngự, sông Hương để Huế
mình muôn đời vẫn trẻ.
Đồng Khánh trường tôi – một nhan sắc cố đô còn lại đang tiếp
tục đồng hành cùng thời gian và không gian Huế..
.
(post lại)
